Wat gebeurt er met de aandelen in uw bedrijf als u komt te overlijden, hoe zit het met uw positie als bestuurder? Al hierover nagedacht?

U bent bestuurder van een besloten vennootschap en/of (groot)aandeelhouder in een besloten vennootschap. Jarenlang hard gewerkt en het bedrijf gemaakt tot wat het nu is. Hoe zit het met uw positie als bestuurder als u zou komen te overlijden? Wat gebeurt er met uw aandelen in de besloten vennootschap? Hoe zorgt u ervoor dat de aandelen in handen komen van degene(n) die u voor ogen heeft? Dit zijn maar enkele vragen waar u mogelijk mee worstelt.

U bent directeur maar geen aandeelhouder

Als u alleen directeur bent van de besloten vennootschap maar geen aandeelhouder, dan is het erfrecht voor u op zich minder van belang. De reden is dat het erfrecht de overgang regelt van uw vermogen. Misschien heeft u met het leiding geven aan de onderneming wel een (gedeelte van ) uw vermogen opgebouwd, maar uw positie van bestuurder op zich is geen vermogen dat vererft.

Bij de vennootschap zelf ontstaat door het overlijden van een directeur mogelijk wel een bestuursvacuüm. In een dergelijk geval geven de statuten het antwoord. De wet eist namelijk dat de statuten een regeling moeten bevatten voor belet en ontstentenis. Het overlijden is een ontstentenis.

Erfgenamen van een directeur kunnen wel geconfronteerd worden met de financiële gevolgen ontstaan doordat u bestuurder  van de rechtspersoon bent geweest. Terwijl de hoedanigheid van bestuurder zelf niet vererft, kunnen wel schulden die daarmee samenhangen vererven. Denk bijvoorbeeld aan rekening courant schulden, belastingschulden op grond van bijvoorbeeld artikel 36 invorderingswet of schulden die zijn ontstaan uit onbehoorlijk bestuur. Die schulden vererven dus wel.

Het gebeurt weleens dat erfgenamen die zich dit niet goed realiseren en de nalatenschap zuiver aanvaarden  zomaar worden geconfronteerd met (onverwachte) vorderingen die een positieve nalatenschap kunnen doen veranderen in een negatieve nalatenschap, met mogelijk catastrofale gevolgen voor het privé vermogen van de erfgenamen. Immers, als de nalatenschap zuiver is aanvaard dan moeten zij met hun privé vermogen opdraaien voor het “ tekort’.

De beneficiaire aanvaarding is de meest gebruikelijke bescherming tegen schulden van de nalatenschap, maar zou het benoemen van bijvoorbeeld een testamentaire stichting als erfgenaam ook nuttig kunnen zijn ter bescherming van personen die anders de zonder erfgenamen zouden zijn? Misschien afhankelijk van de situatie en de familieverhoudingen kan het soms nuttig zijn op voorhand bepaalde informatie te delen.

Wij denken graag met u mee!

U bent directeur tevens aandeelhouder of alleen aandeelhouder

Indien u aandeelhouder bent, dan vallen uw aandelen in de besloten vennootschap in uw nalatenschap en maken zij onderdeel uit van uw voor vererving vatbare vermogen. Van belang is dat u zich daarbij goed realiseert dat in dat geval niet alleen het erfrecht van belang is maar ook het vennootschapsrecht. Het erfrecht moet dan worden bekeken met de vennootschapsrechtelijke bril op.

Waar moet u allemaal oog voor hebben?

De statuten van uw vennootschap bepalen mede de mogelijkheden. Als er bijvoorbeeld op u als aandeelhouder op grond van de statuten bepaalde verplichtingen rusten die met uw aandeelhouderschap te maken hebben, dan gelden die verplichtingen ook voor uw erfgenamen die uw aandelen erven. Denk bijvoorbeeld aan verplichtingen uit aandeelhoudersovereenkomsten die op u als aandeelhouder rusten. Denk bijvoorbeeld ook aan statutaire bepalingen die eisen stellen aan het aandeelhouderschap of statutaire verplichtingen tot het aanbieden en overdragen van aandelen. Uw erfgenamen zouden met al die vennootschapsrechtelijke elementen te maken kunnen krijgen.

Waar kunt u mee te maken krijgen bij wilsrechten?

Als de wettelijke verdeling van toepassing is, dan betekent dit dat met alle goederen van de nalatenschap, waaronder ook uw aandelen in de besloten vennootschap, naar uw echtgenote/echtgenoot gaan en dat uw kinderen slechts een in beginsel niet opeisbare vordering krijgen op uw echtgenote/echtgenoot. Als daarvan sprake is dan kunnen de kinderen bij bepaalde gebeurtenissen, bijvoorbeeld bij  het doen van aangifte van een voornemen opnieuw te trouwen, een wilsrecht uitoefenen. Door het uitoefenen van dit wilsrecht kunnen de kinderen in die gevallen toch goederen van de nalatenschap opeisen. Aandelen in een vennootschap zijn daarvan niet uitgesloten.

Het inroepen van een wilsrecht kan dus tot gevolg hebben dat het kind dat van het wilsrecht gebruik heeft gemaakt eigenaar wordt van de aandelen en dat de eigen langstlevende ouder of de stiefouder een recht van vruchtgebruik op de aandelen behouden.

Bij dat vruchtgebruik dat komt het stemrecht op de aandelen toe aan de vruchtgebruiker (de langstlevende ouder of stiefouder) tenzij bij de instelling van het vruchtgebruik door het kind en de langstlevende ouder of stiefouder anders wordt bepaald. Een andere mogelijkheid is dat de kanonrechter op verzoek anders bepaald.

Het is dus voor u van belang om afhankelijk van de situatie de statuten van uw vennootschap aan te passen of een testament op te stellen, waarbij wilsrechten worden uitgesloten, beperkt of uitgebreid.

Aandelen kunnen ook worden ingezet bij plicht tot verzorgen

Soms kan de echtgenote/echtgenoot van de aandeelhouder die overlijdt behoefte hebben aan gelden om in haar of zijn levensonderhoud te voorzien. Als aan de vereisten daarvoor worden voldaan, dan kan deze eisen dat er op goederen van de nalatenschap een vruchtgebruik wordt gevestigd. Ook de aandelen in uw vennootschap zijn daarvan niet uitgezonderd. Uitganspunt daarbij blijft dat het stemrecht op de aandelen bij de bloot eigenaars, dus de erfgenamen blijven.

Via een testament kunt u om te voorkomen dat de aandelen als object dienen voor het verzorgingsvruchtgebruik bepalen dat andere goederen eerst moeten worden belast.

Recht van(stief) kinderen om het bedrijf voort te zetten

De bedrijfsopvolging kan bij leven of bij testament kunnen zijn geregeld. Als dat niet het geval is dan moeten de erfgenamen met elkaar afspreken hoe het bedrijf zal worden voortgezet. Als de erfgenamen samen niet uitkomen, dan kan de rechter ingrijpen. Als eenmaal duidelijk is dat een kind/stiefkind of echtgenoot/echtgenote van de stiefkind de bedrijfsopvolger is, dan heeft deze het recht overdracht te eisen van uw aandelen in de vennootschap indien u bestuurder was en alleen of met medebestuurders de meerderheid van de aandelen hield, een kind stiefkind of diens echtgenote bestuurder was of nadien uw positie voortzet en de statutaire regels van overdracht zich daartegen niet verzetten.

Aandelen legateren

Bij een legaat verkrijgt degene die als legataris in een testament wordt genoemd een vorderingsrecht op de erfgenamen. Dit betekent dat die persoon afgifte van hetgeen gelegateerd is  van de gezamenlijke erfgenamen kan vorderen. Een legaat is ook mogelijk bij aandelen. U kunt dus uw aandelen in de besloten vennootschap aan derden of aan een van de erfgenamen legateren.

De erfgenamen dienen dan de aandelen over te dragen aan de legataris, rekening houdende met eventuele blokkeringsregelingen of andere beperkingen in de statuten, omdat de wet een overdracht in verband met een legaat gelijkstelt met de situatie waarbij u als aandeelhouder tijdens leven de aandelen zou overdragen.

De rechter kan in sommige gevallen op verzoek statutaire overdraagbaarheidsbeperkende bepalingen buiten toepassing verklaren, waardoor ondanks een statutaire blokkeringsregeling aan een legataris kan worden geleverd.

Vruchtgebruik op aandelen legateren

Door een vruchtgebruik op de aandelen te vestigen wordt voldaan aan de legaat van een vruchtgebruik. De bevoegdheid tot vestigen van het vruchtgebruik kan bij statuten niet worden beperkt of uitgesloten.

Erfgenamen moeten zoveel mogelijk aan de wensen van de erflater die aandelen legateert gevolg geven. Heeft u bij testament bepaald dat het stemrecht in afwijking van de wettelijke hoofdregel toekomt aan de vruchtgebruiker, dan dienen de erfgenamen en de legataris dat bij de vestiging van het vruchtgebruik te bepalen en eventueel voorafgaande aan de vestiging het aan hun aandelen verbonden stemrecht op een zodanige wijze uit te oefenen dat in de akte van vestiging van het vruchtgebruik met effect kan worden bepaald dat het stemrecht aan de vruchtgebruiker toekomt.

Holding/Certificeren

Het erfrecht regelt de overgang van uw vermogen. Niet de overgang van het vermogen van een ander. Dit houdt in dat  als de  aandelen van een Holding of een andere rechtspersoon zijn,  die aandelen niet in uw nalatenschap vallen. De aandelen behoren dan tot het vermogen van die Holding of die andere rechtspersoon. Uiteraard als u de aandeelhouder bent van de Holding, dan vallen uw aandelen in de Holding wel in de nalatenschap.

Soms heeft het zin om aandelen te certificeren, daarbij trekt u zeggenschapsrechten (bijvoorbeeld het stemrecht) en de financiële rechten (bijvoorbeeld recht op dividend) uit elkaar. Indien u komt te overlijden, dan vallen de aandelen niet in uw nalatenschap, alleen de certificaten van aandelen.

Bij RST denken wij graag met u mee

Mocht u voorafgaande of na adviesgesprekken met uw adviseurs/notarissen/fiscalisten met ons willen brainstormen over uw juridische positie als bestuurder en/of aandeelhouder van een besloten vennootschap of een ander entiteit, dan staan wij voor u klaar!